Kembri canlılarının ən nəzərəçarpan xüsusiyyətlərindən biri kompleks ov-yırtıcı əlaqələri olması, təkmil hücum və müdafiə orqanlarına malik olmalarıdır. Kembridən əvvəl bu cür orqanlardan əsər-əlamət olmadığı halda Kembri canlıların bu cür təkmil silahlarının olması kompleksliyin ani və hərtərəfli irəlilədiyini göstərir.
Kembri canlılarının müdafiə sistemləri Kembri ekosisteminin çox mürəkkəb olduğunu göstərir. Bristol Universitetindən paleontoloq Derek E.Q. Briqqs (Derek E.G. Briggs) Kembri canlılarından Anomalocarid-in kompleks sistemlərinə isnad edərək mövzu haqqında belə şərh verir:
Anomalocarid kimi canlılar erkən Kembridə belə çox təkmil, böyük, yaxşı uyğunlaşmış yırtıcılar olduğunu göstərir. Bu da Kembri ekosistemlərinin dövrümüzdə gördüklərinizdən o qədər də fərqi olmadığını göstərir. Həyat sahələrini müxtəlif orqanizmlər doldururdu, ancaq bunların quruluşu eyni idi.1
Nankin Geologiya və Paleontologiya İnstitutundan Çjun-Yuan Çen (Jun-Yuan Chen) isə buna bənzər şərhində sürətlə ortaya çıxıb böyüyən Kembri ekologiyasının dövrümüzdəki kimi inkişaf etmiş olduğunu ifadə etmişdir:
[Kembridə] çox inkişaf etmiş ekosistem var idi. Qida zənciri dövrümüzdə olduğu kimi mürəkkəb idi.2
Kembridə ani ortaya çıxan bu “yırtıcılar” mərhələli inkişaf anlayışını irəli sürən darvinizmlə açıq-aydın ziddiyyət təşkil edir. Mərhələli inkişaf və saysız-hesabsız ara-keçid forma fərziyyələrini əsas götürən darvinizmin iddia etdiklərinə əsasən fosil qeydlərində bir çox canlı natamam, qüsurlu, qeyri-funksional bioloji quruluşda olmalı, Kembridəki kompleks hücum və müdafiə sistemlərinin işə yaramayan, yarımçıq qalıqları tapılmalı idi. Halbuki bu canlılar tam funksional quruluşları ilə ani yaradılıblar. Təkamülçü yazıçı Riçard Monasterski (Richard Monastersky) mərhələli inkişaf fərziyyələrinin necə boşa çıxdığını belə açıqlayır:
Başlanğıcda insanlar Kembrini ekosistemlərin inkişafında erkən mərhələ kimi dəyərləndirdilər. Yırtıcılığın çox yaxşı inkişaf etmiş strategiya olmayacağı təxmin edilirdi. Bu nəzəriyyəyə əsasən ən erkən yırtıcılar nisbətən ibtidai canlılar kimi başlayıb daha sonralar milyonlarla illik prosesdə təkamül keçirərək daha təkmil xüsusiyyətlər qazanan canlılar olacaqdı. Yırtıcılar əlavə hücum silahları qazandıqca ovlar da təkmil müdafiə sistemləri əldə edəcəkdilər. Ancaq fosillər silahlanma müharibəsinin Kembri partlayışında, demək olar ki, bir gecədə sürətləndiyini göstərir. Çenqyanq faunasında böyük müxtəlifliyə malik qoruyucu zirehləri olan, bərk qabıqlı və uzun onurğalı canlılar var idi. Bənzər şəkildə Anomalocarid bir sıra qidalanma vasitələri ilə səhnədə yerini tutmuşdu.3
Kembri faunası kompleksliyi ilə təkamül nəzəriyyəsinin iddialarını qəti və aydın şəkildə çürütmüşdür. Çünki təkamül nəzəriyyəsinə görə növ səviyyəsində olduğu kimi, faunalarda da ibtidaidən kompleksə doğru inkişaf olmalıdır. Milyon illər əvvəl yaşamış canlıların faunalarını kəşf edən paleontoloqlar bunları canlıların bir-birlərilə və ətraf mühitlə olan əlaqələri əsasında ibtidaidən kompleksə doğru düzməli, iddia edilən təkamül nəzəriyyəsinə dəlil gətirməlidirlər. Ancaq darvinizm belə bir təkamül prosesinin baş verdiyinə dair heç bir dəlil gətirə bilməmişdir.
Kembri faunası kimi kompleks fauna geoloji təbəqələr boyu altdan yuxarıya doğru düzülmüş ibtidai faunaların ardınca deyil, özünəməxsus və ayrı-ayrı ortaya çıxmışdır. Bütün bu həqiqətlər qarşısında ağıllı və dürüst insan Kembri faunasını bütün kompleksliyi ilə uca Allahın yaratdığını deyər.
Kembri dövründə ani ortaya çıxan anatomik kompleksliklər canlıların DNT-sindəki genetik informasiya səviyyəsində də partlayış olduğunu göstərir. Pre-kembridə mövcud olan birhüceyrəli eukariot bir nüvə və bir çox orqanoidlə özlüyündə xüsusiləşmiş kompleks canlıdır.4 Ancaq yenə də birhüceyrəli eukariot bir növ hüceyrəni təmsil edir. Trilobit və ya molyuskda isə çoxlu sayda xüsusi toxumalar var və bunlar xüsusiləşmiş hüceyrə növlərindən təşkil olunurlar. Kembri tiplərində ortaya çıxan bəzi canlıların dövrümüzdəki nümunələrinə baxaraq bunların tipik 40-60 hüceyrə tipindən ibarət olduqlarını demək mümkündür.5
Yeni hüceyrə növləri isə bir çox yeni və xüsusiləşmiş zülalın olması deməkdir. Məsələn, bağırsağın səthində yerləşən və həzm fermenti ifraz edən bir hüceyrənin minimum olaraq formasını dəyişdirən quruluş zülallarına, həzm fermentinin ifrazını tənzimləyən nizamlayıcı fermentlərə və həzm fermentinə ehtiyacı var.6 Yeni zülallar üçün isə DNT-də şifrlənmiş yeni genetik informasiya lazımdır. Elə isə hüceyrə növlərinin sayında artım xüsusiləşmiş genetik informasiyada artım olmasını tələb edir. Bir orqanizmin olmayan zülalı hasil edəcək geni təsadüfən qazanması isə riyazi cəhətdən qeyri-mümkündür. Təkamülçü bioloq Frenk Salisberi (Frank Salisbury) bunun mümkün olmadığını belə ifadə edir:
Orta ölçülü zülal molekulu təqribən 300 amin turşusundan təşkil olunur. Bunu tənzimləyən DNT zəncirində isə təqribən 1000 nukleotid olacaq. Bir DNT zəncirində dörd növ nukleotid olduğunu xatırlasaq, 1000 nukleotidlik düzülüş 41000 müxtəlif şəkildə ola bilər. Kiçik loqarifma hesablaması ilə tapılan rəqəm ağlın qavrama hüdudunu keçir.7
Molekulyar bioloqlar birhüceyrəli orqanizmin lazımi zülalları hasil etmək üçün ən az 300-500 gen (təqribən 318.000-562.000 nukleotid) tələb olunduğunu təxmin edirlər.8 Daha kompleks birhüceyrəlilərin 1 milyon nukleotidə ehtiyacı var. Ancaq kompleks heyvanın həyatını davam etdirməsi üçün bundan min dəfələrlə artıq miqdarda şifrlənmiş təlimat lazımdır. Məsələn, meyvə drozofili Drosophilia melanogaster-in genomunda 120 milyona yaxın nukleotid var. Ona görə birhüceyrəlidən çoxhüceyrəliyə keçid üçün komplekslik və informasiyada mühüm miqdarda artım lazımdır.
Məsələn, mürəkkəb kompüter proqramları minlərlə proqramçı tərəfindən yazılmış və sınaqdan keçirilmiş məhsullardır. Çoxhüceyrəlilərdəki genomik komplekslik insanın hazırladığı proqramdan daha mürəkkəbdir. Şübhəsiz ki, ən qabaqcıl texnologiyalarla belə hazırlanması mümkün olmayan proqramın dövrümüzdən 530 milyon il əvvəl Kembri canlılarının DNT-sində ani meydana gəlməsi heç bir təsadüflə açıqlana bilməz. Bunu iddia etmək insanın istehsal etdiyi qabaqcıl kompüter texnologiyalarının bir xarabalığa düşən ildırımla əmələ gəldiyini iddia etmək, yəni cəfəngiyyat danışmaqdır. Ona görə Kembri canlılarının mənşəyi ilə bağlı təsadüf iddiasına və məqsədsiz təbiət hadisələrinə əl atmaq ağıldankənardır.
Kompüter proqramı varsa, deməli, onu ərsəyə gətirən şüurlu səbəb, yəni kompüter mühəndisi də var. Kembri canlılarının ən mükəmməl kompüter proqramları ilə müqayisə olunmayan kompleksliyi də ancaq üstün ağıl sahibi Yaradanın varlığı ilə açıqlana bilər. Şübhəsiz ki, Kembri canlılarının genomik kompleksliyi təsadüfən əmələ gəlməyib, bütün bunları aləmlərin Rəbbi uca Allah yaratmışdır.
Stiven Cey Quld onu “hər kəsin ən sevimli onurğasız fosili” adlandırmışdı.9 Çünki trilobit çox yaxşı qorunmuş mükəmməl görünüşə və kompleksliyə malik qabıqlı dəniz canlılarından idi. 530 milyon il əvvəlin səssiz dünyasında çoxlu sayda fasetdən ibarət gözləri ilə görən, ov ovlayan mükəmməl quruluşu ilə rahatlıqla üzüb qidalanan qeyri-adi tapıntı idi. Darvinin və sonrakı illərdə dəstəkçilərinin xəyallarını puç edən, cavablaya bilmədikləri ən böyük problemlərdən biri idi.
Bildiyimiz kimi, istisnalar xaric, yumşaq toxumalar çürüyüb məhv olur. Çünki toxumalar ətrafdakı yırtıcıların qidasıdır. Bakteriyalar isə hər yerdə çürüyən toxumalara qarşı hazır gözləyən yırtıcılardır. Həyatları boyu üzvi molekullarla qidalanırlar.10
Biz məhz bu səbəbdən nəsli kəsilmiş canlının necə yaşadığını, hansı orqanından necə və nə məqsədlə istifadə etdiyini, daxili orqanlarının quruluşunu tam bilmirik. Onları tanımağımız, ümumi şəkildə necə sistemləri olduğunu anlamağımız üçün informasiya verən yalnız fosillərin bizə qoyduğu izlərdir.
Lakin Kembri canlılarından bəhs etdikdə vəziyyət dəyişir. Bu canlılar yumşaq toxumalarının böyük əksəriyyəti ilə birlikdə elə yaxşı qorunublar ki, qalıqlarından necə yaşadıqlarını, necə qidalandıqlarını, yırtıcı olub-olmadıqlarını, sürətli üzüb-üzmədiklərini bilmək mümkündür. Trilobitlər isə dünyanın müxtəlif bölgələrində yaşamış, Kembri dövrünün ən çox iz qoymuş canlılarıdır. Məhz bu səbəbdən nümunələri birləşdirərək bu canlıların xüsusiyyətlərini ətraflı müəyyən etmək mümkün olmuşdur.
Trilobitin fiziki xüsusiyyətlərini ümumi şəkildə belə xülasələyə bilərik: trilobitlər buğumayaqlılar tipinin yarımtipini təşkil edirlər və sinə hissələri üç bölmədən təşkil olunmuş buğumayaqlılardır (trilobit adı da bu quruluşlarına görə verilib). Bədənlərində həm başlarını, həm sinələrini örtən və keratindən təşkil olunmuş qabıq var. Bu canlılar dövrümüzdəki buğumayaqlılar kimi qabıqlarını dəyişdirərək böyüyürlər. Kembri fosillərinin yarısından çoxu trilobitlərə aiddir. Qabıqlı canlılar olduqlarına görə fosilləri yaxşı qorunmuşdur. Trilobitlər dəqiq bədən quruluşuna, həssas sinir sisteminə və mürəkkəb gözlərə malikdirlər. Bütün bu xüsusiyyətləri qüsursuz formaları ilə Kembri partlayışının əvvəlində bu cür kompleksliyə malik digər bir çox tiplə birlikdə üzə çıxmışdır.
Trilobitin ən uzun hissəsi başı ilə qarın nahiyəsi arasındadır. Bu hissə müxtəlif parçalardan ibarət bölmələrdən təşkil olunmuşdur. Bu bölmələrin hamısı bir-biri ilə əlaqədardır. Hər biri digərinə öndən və arxadan kiçik rəzəyə bənzər bağlarla birləşmişdir. Kənardan baxdıqda qatara bənzəyən görünüşü var.
Bu hissələr bir-birlərinə birləşmiş buğumlardır. Arxa hissələri dənizin dibinə oturan vəziyyətdə olsa da, bu canlılar xüsusi buğumlar sayəsində qıvrılaraq yuxarıya doğru qalxa bilirlər. Trilobit relslərə ehtiyacı olmayan qatar kimi maneələr üzərində hərəkət edə, bükülə, istədiyi tərəfə dönə bilir.11
Quyruğa yaxından baxdıqda onun da hissələrdən təşkil olunduğu məlum olur. Ancaq bu hissələr aydın görünmür. Bir-birlərinə tam birləşmiş vəziyyətdədirlər. Bəzi trilobitlərdə quyruq hissə başdan uzundur və bir çox parçadan təşkil olunmuşdur.12
Dövrümüzdə hissələrdən təşkil olunmuş canlılar trilobitlərə bənzəyirlər. Həşəratlar, qabıqlı canlılar, hörümçəklər, qırxayaqlar bir-birinin ardınca düzülmüş hissələrdən təşkil olunublar. Bunların trilobitlərlə başqa ortaq xüsusiyyəti də var: buğumlar. İlk baxışda milçəyin ayaqları ilə xərçəngin ayaqları arasındakı bənzərliyi anlamaq çətindir. Ancaq hər ikisi də buğumludur. Hər buğum bir bucaq altında və ya öz oxu ətrafında fırlana bilir. Buğumayaqlı canlılar artropod adlanır və buna görə trilobitlərin də artropodların bir növü olduğu düşünülür.
Trilobiti təşkil edən hər hissədən qoşa çıxıntılar çıxır. Daxili orqanların təşkil etdiyi hissə canlının əsasən orta nahiyəsində yerləşir. Orta hissəyə doğru yerləşən buğumlu ayaqlardan başqa digər çıxıntılar isə üç hissədən ibarət bronxial çıxıntılardır. Yəni bütün buğumayaqlıların nəfəs almaq və dəniz suyundakı oksigendən istifadə etmək üçün istifadə etdikləri qəlsəmələrdir.13
Qısa müddət sonra trilobitlərin baş nahiyəsindən çıxan bığcıqlar da kəşf edildi. Mikroskop altında ucuna doğru nazilən və hissələrdən təşkil olunmuş bığcıqlar buğumayaqlı bədəninin ən mükəmməl qoruyucularıdır. Bu bığcıqlar barmaqların və burunun funksiyasını yerinə yetirir və canlının ətraf mühiti həssaslıqla hiss etməsini təmin edir. Trilobitin orqanları pre-kembri dövrünün canlıları ilə müqayisə edilməyəcək qədər kompleksdir. Bunların arasında biri var ki, optik fiziklərin belə təxəyyül etmədiyi ən mükəmməl quruluşa malikdir. Bu orqan möhtəşəm yaradılış nümunəsi olan trilobit gözüdür.
© 2015 - Bütün hüquqları qorunur
